สายตรงพยาบาล ข้อเข่าเสื่อม
ข้อเข่าเสื่อม เป็นปัญหาของคนไทยกว่า 6 ล้านคน วันนี้พยาบาลขอแนะนำท่าบริหารเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพ สำหรับผู้ที่เข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม หลังผ่าตัดแล้วต้องเริ่มทำเลยนะคะ เพื่อให้ร่างกายฟื้นตัวได้เร็ว ลดเวลาพักฟื้นในโรงพยาบาล จะได้กลับไปใช้ชีวิตอย่างปกติได้เร็วที่สุดค่ะ
โรคข้อเข่าเสื่อมเกิดจากกระดูกอ่อนที่ช่วยปกป้องและช่วยรับแรงกระแทกในข้อเข่าสึกหรอ เมื่อกระดูกในข้อเข่าเสียดสีกันเอง จึงเกิดการอักเสบและมีอาการปวด สาเหตุส่วนใหญ่มาจากน้ำหนักตัวมาก การทำกิจกรรมที่ใช้เข่านานกว่าปกติ หรือ การใช้เข่าผิดท่า เช่น นั่งพับเพียบสวดมนต์ นั่งยองๆงอเข่าซักผ้า เป็นต้น
ในช่วงวันแรกๆหลังจากผ่าตัด ผู้ป่วยจะมีอาการปวดเข่า ขาตึง การทำท่าบริหารและพยายามงอข้อเข่าใน 2 - 3 วันแรก จะช่วยให้อาการปวดค่อยๆ ลดน้อยลง และช่วยป้องกันการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ ซึ่งเป็นอาการแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นหลังผ่าตัดได้อีกด้วยค่ะ
พยาบาลมีท่าบริหารกล้ามเนื้อหลังผ่าตัดที่ทำได้ง่ายมาฝาก ดังนี้ค่ะ
ท่าที่ 1 ท่าบริหารข้อเท้า (ทำทันทีหลังผ่าตัด) นอนหงายราบ เหยียดเข่าตรง กระดกข้อเท้าขึ้นลง 10 ครั้ง แล้วหมุนข้อเท้า 360 องศา หรือใช้เท้าวาดวงกลม ทำ 10 ครั้ง ทำสลับขาซ้ายและขาขวา
ท่าที่ 2 ท่าบริหารกล้ามเนื้อต้นขา (ทำหลังผ่าตัดวันที่ 1) นอนหงายราบ เหยียดขาตรง กระดกข้อเท้าขึ้นให้ปลายนิ้วเท้าชี้ขึ้นเพดาน เกร็งเข่าโดย "กดเข่าลง" ให้แนบกับเตียง นับ 1 -10 แล้วคลายออก พักเข่านับเป็นจำนวน 1 ครั้ง ทำ 10 ครั้ง
ท่าที่ 3 ท่าบริหารกล้ามเนื้อต้นขา (ทำหลังผ่าตัดวันที่ 2 - 3) นั่งบนเก้าอี้หรือเตียง ให้เข่าทั้งสองข้างงอ 90 องศา กระดกข้อเท้าและยกขาข้างที่ผ่าตัดขึ้นเหยียดตรง 180 องศา เกร็งค้างไว้ นับ 1 - 10 แล้วคลายออก งอเข่ากลับท่า 90 องศา นับเป็น 1 ครั้ง ทำ 10 ครั้ง หากยกขาข้างเดียวได้ยาก ให้ใช้ขาข้างที่ไม่ได้ผ่าตัดช่วยช้อนขาข้างที่ผ่าตัดขึ้น ถ้าทรงตัวไม่ถนัด ให้ใช้มือสองข้างจับขอบเก้าอี้หรือข้างเตียง
ท่าที่ 4 ท่าบริหารกล้ามเนื้อต้นขา (ทำหลังผ่าตัดวันที่ 2 - 3) นอนหงายราบ เหยียดขาตรง ยกขาข้างหนึ่งสูงจากพื้น 3 - 4 นิ้ว หรือหนึ่งฝ่ามือ เกร็งค้างไว้ นับ 1 - 10 แล้ววางขาลง ทำ 10 ครั้ง สลับขาซ้ายและขาขวา
ท่าที่ 5 ท่าบริหารกล้ามเนื้อสะโพก (ทำหลังตัดไหม / 2 สัปดาห์หลังผ่าตัด) นอนหงายราบ ชันเข่าทั้งสองข้างขึ้น วางเท้าสองข้างบนเตียง ยกสะโพกขึ้น เกร็งค้างไว้ 5 วินาที วางสะโพกลง ทำ 10 ครั้ง
ท่าที่ 6 ท่าบริหารข้อเข่า (ทำหลังตัดไหม / 2 สัปดาห์หลังผ่าตัด) นอนคว่ำราบ งอเข่าขึ้น ค้างไว้ 5 วินาที แล้ววางลง ทำ 10 ครั้ง
พยาบาลขอฝากอีกนิดว่า ผู้ป่วยควรทำท่าบริหารช้าๆ ระมัดระวัง ค่อยเป็นค่อยไปนะคะ
อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดไม่ใช่ทางออกเสมอไปนะคะ หากเพิ่งเริ่มมีอาการข้อเข่าเสื่อม ผู้ป่วยยังสามารถประคับประคองโรคข้อเข่าเสื่อมได้หลายวิธี เช่น ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ข้ออย่างถูกต้อง ไม่งอเข่า ไม่นั่งขัดสมาธิหรือพับเพียบมาก แต่ควรควบคุมน้ำหนักตัว บริหารกล้ามเนื้อและออกกำลังเพื่อสุขภาพ ใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงข้อ การประคบเย็นหรืออุ่น หรือการใช้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษาของแพทย์ เป็นต้น โดยไม่ควรซื้อยาแก้ปวดรับประทานเอง เนื่องจากยาบางชนิดมีผลข้างเคียงที่อันตราย เช่น ยาต้านการอักเสบมักทำให้เลือดออกในกระเพาะอาหาร มีพิษต่อไต และอาจทำให้น้ำและเกลือคั่งในร่างกาย จึงควรเพิ่มความระมัดระวังในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงโรคหัวใจ ส่วนยาแก้ปวดพาราเซตามอล ก็ไม่ควรใช้มากเกินไป เพราะมีผลเสียต่อตับได้ ดังนั้น หากใช้ยา ควรปรึกษาแพทย์เพื่อความปลอดภัย
เพื่อการ Share ภาพผ่าน Line พยาบาลขอฝาก Link ไว้ให้นะคะ
